Oordenking 6 Oktober 2013

Kortreeks: Hoe lees ek my Bybel?

Tema 1: Hoekom so baie vertalings?

“Die hele Skrif is deur God geïnspireer ...” (2 Timotues 3:16a)

Kom ons kyk baie kortliks waar kom die Bybel vandaan: Die Bybel is deur gewone mense soos ek en jy geskrywe. Eintlik aanvanklik vir baie jare slegs mondelings deur gewone mense van een geslag aan ‘n volgende geslag oorvertel. Na ‘n baie ingewikkelde proses van opskrifstelling, eers die Ou Testament in Hebreeus en Aramees en Nuwe Testament in Grieks, is net so ‘n moeilike proses van sifting gevolg. Met die sogenaamde kanonisering is oor baie jare bepaal watter geskrifte is in en watter is uit. Daarmee was daar ook nie volledige eenstemmigheid nie, soveel so dat daar steeds ‘n byvoegsel van Apokriewe boeke by die Bybel is. Maar hier is die sleutel: hierdie uitgerekte en ingewikkelde proses wat oor baie jare deur ‘n groot getal gewone mense gevolg is, was onder leiding van dieselfde Heilige Gees wat ons nog vandag help om die Bybel te kan verstaan.

Nou vir die vraag oor die baie vertalings: Vir baie mense is dit ‘n groot ontnugtering om te hoor dat ons vir baie baie lank nie meer die oorspronklike brief het wat Paulus vir die gemeente in Rome geskrywe (gedikteer) het nie. Ons het verskeie handgeskrewe afskrifte wat van mekaar verskil en deur die wetenskape tegniek van skrifkritiek, word die beste weergawe van die oorspronklike bepaal (hierdie beginsel geld vir die hele Bybel). ‘n Eenvoudige voorbeeld is dat een afskrif lees “Jesus Christus”, ‘n ander afskrif “Christus Jesus” en ‘n derde afskrif lees “Here Jesus Christus”. Watter een was die oorspronklike? Ons weet in baie gevalle nie, in hierdie geval maak dit nie ‘n groot verskil aan die betekenis nie. Vir meer ingewikkelde gevalle, raak dit ongelukkig die betekenis.

Dan is daar die baie moeilike wetenskap van vertaling vanaf een taal na ‘n ander taal. Hier is die semantiek (die leer van die betekenis van taaluitinge) ‘n voortgaande proses waarin nuwe ontdekkings gemaak word ten opsigte van die “oorspronklike” betekenis van ‘n woord of kombinasie van woorde. So kan die woord “μονογενής” in Johannes 3:16 vertaal word met “enigste”, “unieke”, of “enig in sy soort”. En juis hierin word baie navorsing deur taalkundiges gedoen om die heel beste vertaling vir ons te gee.

Saamgevat: die Gees van God het oorspronklik die vertellers en skrywers gelei, en gedurende die proses van samestelling het dieselfde Gees voortgegaan om te bly werk, en tot vandag toe word die Skrif deur God geïnspireer, ook in ons elkeen se lees van die Bybel.

Doom Charl